تحلیل اندیشه مقام‌معظم‌رهبری در نگرش به مسئله آمریکا (مبتنی بر نظریه روبینشتاین و اسمیت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار گروه تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران.

3 کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور قوچان، ایران.

چکیده

نوع مواجهه با آمریکا از ابتدای انقلاب اسلامی مسئله اساسی بوده است، با این وجود به این مسئله در گفتمان انقلاب اسلامی و اندیشه مقام‌معظم‌رهبری، کمتر از زوایای تئوریک پرداخته‌شده است. با بررسی دیدگاه‌های رهبری، ما به درک عمیق‌تری از زیربنای ایدئولوژیکی که موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال آمریکا را هدایت می‌کند، دست می‌یابیم. در این راستا، در پاسخ به این سؤال که مسئله آمریکا در اندیشه مقام‌معظم‌رهبری در چارچوب نظریه روبینشتاین و اسمیت به چه نحوی قابل تبیین است، این فرضیه مطرح گردید که رویکرد تقابلی ایشان در قبال آمریکا از زمان انقلاب اسلامی، هم بر اساس ماهیت انقلابی حکومت ایران و هم بر اساس سیاست‌ها و رفتار مداخله جویانه آمریکا شکل گرفته است. این نوع نگاه منتج به مفاهیم کلیدی ضد امپریالیسم، مقاومت فرهنگی و حاکمیت سیاسی در دیدگاه و اندیشه ایشان شده است. این مطالعه با استفاده از چارچوب تحلیلی روبینشتاین و اسمیت (1998) و مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی و با بهره‌­گیری از روش مطالعه اسنادی نشان داد که پس از انقلاب اسلامی، حمایت از اسلام سیاسی در ایران با احساسات ضدآمریکایی درهم‌آمیخته شد. این رابطه عمدتاً ناشی از ماهیت انقلابی حکومت ایران و سیاست‌ها و اقدامات سیاسی آمریکا است. اندیشه مقام معظم رهبری نیز متأثر از همین اقدامات سیاسی و رفتار مداخله‌جویانه آمریکاست. درنتیجه، مبارزه با امپریالیسم آمریکا و ایستار مقاومت به بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت جمهوری اسلامی تبدیل شده است که با گفتمان مخالفت با ظلم و امید به مهدویت در اسلام شیعه پیوند خورده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Supreme Leader’s Perspective on the Issue of America (Based on the Theories of Rubinstein and Smith)

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Salehi Vasigh 1
  • Sajad Chitforoush 2
  • Ali Akbarpour Almeh joghi 3
1 university of tehranDoctoral student of Political Science, University of Tehran, Faculty of Law and Political Science, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Center for Islamic Revolution Studies, Holy Defense of Imam Hossein University, Tehran, Iran
3 M.Sc. Payame Noor University of Quchan, Iran.
چکیده [English]

The approach to dealing with the United States has been a fundamental issue since the onset of the Islamic Revolution. However, this issue has been less explored from a theoretical perspective within the discourse of the Islamic Revolution and the thought of the Supreme Leader. By examining the views of the Leader, we gain a deeper understanding of the ideological foundations that guide the Islamic Republic of Iran’s stance toward the United States. In this regard, in response to the question of how the issue of America in the Supreme Leader’s thought can be explained within the framework of the theories of Rubinstein and Smith, the hypothesis was proposed that his confrontational approach toward America since the Islamic Revolution is shaped both by the revolutionary nature of the Iranian government and by the interventionist policies and actions of the United States. This perspective has led to the emergence of key concepts such as anti-imperialism, cultural resistance, and political sovereignty in his thoughts and viewpoints. This study, utilizing the analytical framework of Rubinstein and Smith (1998) and employing qualitative research, documentary analysis, and a descriptive-analytical approach, demonstrates that after the Islamic Revolution, the support for political Islam in Iran became intertwined with anti-American sentiments. This relationship is largely due to the revolutionary nature of the Iranian government and the political policies and actions of the United States. The thought of the Supreme Leader is also influenced by these political actions and the interventionist behavior of America. As a result, the struggle against American imperialism and the stance of resistance has become an inseparable part of the identity of the Islamic Republic, closely linked to the discourse of opposing oppression and hope for the reappearance of the Mahdi in Shia Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • Political Islam
  • Anti-Imperialism
  • Anti-Americanism
  • Supreme Leader’s Thought

Smiley face

ازغندی، علیرضا. (1394). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران  (چارچوب‌‌ها و جهت‌‌گیری‌‌ها)، چاپ سوم، تهران، نشر قومس.
اسناد لانه جاسوسی آمریکا. (1390). (دوره یازده‌جلدی) کتاب نهم، چاپ نهم، تهران، انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
ترابی، قاسم؛ رضایی، علیرضا. (1390). فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران: زمینه‌‌های ایجابی، شاخص‌‌های اساسی. فصلنامه مطالعات راهبردی، 14(54)، 162-135.
حاجی ناصری، سعید؛ انوریان اصل، حامد. (1400). مبارزه با آمریکاگرایی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 10(3)، 169-147.
دهقانی‌‌فیروزآبادی، سیدجلال. (1394). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. چاپ ششم، تهران؛ انتشارات سمت.
ساداتی نژاد، سیدمهدی؛ ترکارانی، افشین. (1393). مناقشه انقلاب اسلامی و آمریکا در مباحث حقوق بشر بر اساس رهیافت رئالیسم و سازه‌انگاری. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 3(4)، 69-51.
سپهری، یدالله. (1402). افول قدرت آمریکا در اندیشه دفاعی امام خامنه‌ای. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 12 (3)، 71-55.
سیدمحسنی، سیدمهدی. (1401). نظریه افول آمریکا از نگاه آیت الله خامنه ای. مطالعات راهبردی آمریکا، 2 (6): 41-25.
عابدی گناباد، رضا؛ دانشور محمدزادگان، فاطمه؛ میری کلاه‌کج، فاطمه. (1400). چیستی آمریکاستیزی، چرایی و چگونگی آن در جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی آمریکا، 1(3)، 113-85.
عباس‌زاده، معصومه. (1397). بررسی آیات استکبارستیزی در سخنان امام خمینی (ره) و رهبری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم و فنون قرائت تهران.
عبداللهی‌‌نژاد، سیدشمس‌‌الدین؛ متقی، ابراهیم. (1398). واکاوی اندیشه مقاومت جمهوری اسلامی ایران در برابر ایالات‌متحده آمریکا. رهیافت انقلاب اسلامی، 13(46)، 22-3.
فتح، زیگرید. (1398).  آمریکاستیزی در جهان اسلام. ترجمه حسن سعیدکلاهی و احمد تقی‌‌زاده، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فرهنگ زاد، علیرضا؛ خجسته، حسن؛ نصراللهی، اکبر؛ بنی‌هاشمی، سیدمحسن؛ و مقدم فر، حمیدرضا. (1403). تحلیل تِماتیک منطقِ مقاومت و ایستادگی در اندیشه مقام معظم رهبری. مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه، 7 (23): 180-155.
قربانی، مصطفی؛ پروانه، محمود. (1395). گفتمان ماندگاری انقلاب در آرای مقام‌معظم‌رهبری. دوفصلنامه اندیشنامه ولایت، 2(3)، 112-99.
قنبرلو، عبدالله. (1387). اسرائیل و استمرار تنش‌‌ها میان ایران و آمریکا. مطالعات راهبردی، 11(39)، 163-135.
قنبرلو، عبدالله. (1396). ریشه‌‌های بازتولید مخاصمه ایران و آمریکا پس از توافق هسته‌‌ای. جستارهای سیاسی معاصر، 8(24)، 72-49.
کوهن، رابرت؛ کاتزنشتاین، پیتر. (1395). ضدیت با آمریکاگرایی در سیاست جهان. مترجم حسن‌ سعیدکلاهی، تهران، انتشارات سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
کیوان‌‌حسینی، سیداصغر؛ جمعه‌‌زاده، راحله. (1390). آمریکاستیزی در جهان اسلام، شالوده نظری و روند تحول. مجله راهبرد دفاعی، 9 (32)، 202-173.
گریفیتس، مارتین. (1394). هشت مقاله درباره‌ آمریکاستیزی. ترجمه محمدشمس‌‌الدین عبداللهی، تهران، انتشارات علم.
محمدمیرزائی، حسن؛ پیرانی، شهره؛ و نادری، مهدی. (1401). تبیین افول آمریکا از منظر امام خامنه ای. آفاق امنیت، 15 (56)، 43-11.
محمدی، منوچهر. (1387).  آمریکا در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. چاپ چهارم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
محمدی، منوچهر. (1394). مدیریت بحران در جمهوری اسلامی ایران: بحران‌های سیاسی و اجتماعی. قم: دفتر نشر معارف.
منشی زادگان، آرش؛ داودی، علی‌اصغر؛ گازرانی، سعید. (1401). تحلیل گفتمانی استکبارستیزی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای از منظر پساساختارگرایی. مطالعات راهبردی بسیج، 25(94)، 181-153.
میلانی، محسن. (1385). شکل‌‌گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی. چاپ چهارم، تهران، انتشارات گام نو.
نوربخش، محمدحسین. (1398). آمریکاستیزی در ایران انقلابی: زمینه‌‌ها و علت‌‌ها و تأثیر آن بر سیر تحولات انقلاب اسلامی 1360-1357. دانشگاه شهید بهشتی، رشته علوم سیاسی گرایش علوم‌ سیاسی، پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد.
نوری، علیرضا. (1387). تحولات مفهوم آمریکاستیزی در سیاست خارجی روسیه با تأکید بر سیاست خارجی پوتین. فصلنامه مطالعات راهبردی، 11(42)، 876-853.
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1368). بیانات در دیدار روحانیون، مسئولان و گروهی از اقشار مختلف مردم. قابل‌ دسترسی در:
 http://nahadrey.ir/index.jsp?fkeyid=&siteid=36&pageid=73029&p=1&showitem=164
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1370). بیانات در دیدار جمعی از دانش‌آموزان و دانشجویان. قابل‌دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2508
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1374). بیانات در دیدار دانش آموزان و دانشجویان. قبل دسترسی در: http://nahadrey.ir/index.jsp?pageid=73029&p=1&showitem=586  
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی (1375). بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان و دانش‌‌آموزان. قابل‌دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/speech content?id=2817
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی (1378). بیانات در دیدار «رابرت موگابه» رئیس‌جمهور زیمبابوه. قابل‌دسترسی در: https://www.leader.ir/fa/content/1750/leader.ir
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی (1383). بیانات در پانزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره). قابل‌دسترسی در:  http://farsi.khamenei ir/speech -content ?id=3233
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1392). بیانات در دیدار پنجاه‌هزار فرمانده بسیج سراسر کشور. قابل‌دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=24547
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1395). دیدار مقام‌معظم‌رهبری با دانش آموزان و دانشجویان. قابل‌دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34815
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1397). بیانات در دیدار وزیر و مسئولان وزارت امور خارجه. قابل‌دسترسی در: tabnak.ir/003dqC
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1397). بیانات در دیدار مردم قم. قابل‌دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=40156
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1398). بیانات در جمع مردم مشهد و زائران امام رضا علیه‌‌السلام. قابل‌دسترسی در: https://www.mizanonline.com/fa/news/504723
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1398). بیانات در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام‌حسین(ع). قابل‌دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=43767
بیانات آیت‌الله خامنه‌ای. (1389). در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=9640
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1392). در دیدار پنجاه‌هزار فرمانده بسیج سراسر کشور در مصلای امام خمینی. 29/08/1392. www.leader.ir/ id=11295
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1397). در دیدار هزاران نفر از قشرهای مردم از استان‌های مختلف. isna.ir/xd3wmH
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1397). در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام حسین (ع).
آیت‌‌الله خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1392). پیام نوروزی آیت‌الله خامنه‌ای به مناسبت آغاز سال ۱۳۹2. https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=22212
Asadzade, P. (2019). Faith or Ideology? Religiosity, Political Islam, and Anti-Americanism in Iran. JournalofGlobalSecurityStudies, 19 (5): 1–15.
Blaydes, L., DrewA, L. (2012). EliteCompetition, Religiosity, and Anti-Americanism in the Islamic World. American Political Science Review, 106 (2): 225–43.
Delavande, A., Zafar, B. (2018). Information and anti-American attitudes. Journal of Economic Behavior & Organization, 149 (18): 1-31.
Fabbrini, S. (2014). Anti-Americanism and US Foreign Policy: Which Correlation. Published in International Politics, 47 (6): 557-573.
Helms, L. (2021). Introduction: The nature of political opposition in contemporary electoral democracies and autocracies. Eur Polit Sci, 20 (1): 569–579.
Herbst, P. (2003). Talking terrorism: a dictionary of the loaded language of political violence. Greenwood Publishing Group.
James, B. (1988). The Eagle and the Lion: The Tragedy of American-Iranian Relations. New Haven: Yale University Press.
Johnson, B. (2009). What has Ayatollah Khamenei of Iran got against little old Britain. The Daily Telegraph, London.
Joseph, S.M. (2011). Revolutionary iran and the united states. low intensify conflict in the Persian gulf.
Keohane, R., & Katzenstein, P. (2007). The political consequences of anti-americanisn, Anti-americanisms in world politics. Cornell university press, Ithaca.
Krueger, A. (2009). Attitudes and action: public opinion and the occurrence of international terrorism. Princeton University, Department of Economics, Center for Economic Policy.
Lynch, M. (2007). Anti-Americanism in the Arab World. In Anti-Americanisms in World Politics, edited by Peter Katzenstein and Robert Keohane, London: Cornell University Press.
Markovits, A.S. (2011). European Anti-Americanism (and Anti-Semitism): Ever Present Though Always Denied. Center for European Studies Working Paper Series, 1 (4): 1-27.
O'connor, B. (2007). Introduction: Causes and Sources of Anti- Americanism. In O'connor, Brendon, Anti-Americanism; History, Causes and Themes, Oxford, Green Wood World Publishing.
Rangel, C. (1976). The Latin Americans: Their Love-Hate Relationship with the United States. New York: Harcourt Brace Jovanovich.
Roger, P. (2005). The American Enemy: The History of French Anti-Americanism. University of Chicago Press.
Rubinstein, A.Z., Smith, D.E. (1985 a). AntiAmericanism in the Third World. New York: Praeger.
Rubinstein, A.Z., Smith, D.E. (1985 b). Anti-Americanism in the Third World: Implications for U.S. Foreign Policy (Foreign Policy Research Institute Foreign Policy Issues Ser).English, the University of Michigan.
Rubinstein, A.Z., Smith, D.E. (1988). AntiAmericanism in the Third World. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 497 (1): 35–45.
Stanley, W. (2006). The Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran. at:  www.fas.org/irp/agency/dod/dtra/iran.pdf.