چیستی آمریکاستیزی، چرایی و چگونگی آن در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه و دانش‌آموخته دکتری سیاستگذاری فرهنگی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری علوم سیاسی (مسائل ایران)، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

تفکر دیرینه آمریکاستیزی که ابتدا به صورت ضدیت با فرهنگ و تمدن آمریکایی و بعدها به صورت ضدیت با سیاست­های این کشور مطرح ­شد، حوزه جغرافیایی مشخصی نداشت و در کشورهای زیادی بروز و شدت­ گرفت، اما آمریکاستیزی جمهوری اسلامی ایران بیش از هر کشور دیگری بازتاب جهانی داشته است. روابط خارجی ایران و آمریکا بعد از سرنگونی رژیم سلطنتی پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی از تعامل­گرایی به تقابل­گرایی و ستیزش تغییر جهت­گیری داد؛ و علی­رغم تغییر و تحول گفتمان­های سیاست خارجی ایران از یکسو و تغییر در منطق سیاست­ خارجی آمریکا از سوی دیگر، هیچ بهبودی در کاهش ستیزش و مقابله­جویی دو کشور صورت نگرفت. پرسش اساسی مقاله عبارت است از اینکه چرا آمریکاستیزی در جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت و چگونه این ضدیت صورت می­گیرد؟ در پاسخ به این پرسش نویسندگان سعی دارند تا ضمن تعریف و تبارشناسی آمریکاستیزی با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی پاسخی جامع و شفاف به این دو پرسش ارائه دهند. یافته­ها نشان می­دهد از یک سو تقابل تمدنی و ایدئولوژیک سبب نگرش و انگیزش منفی نسبت به فرهنگ و تمدن آمریکایی گردیده است و از سوی دیگر دشمنی و اقدامات خصومت­گرایانه آمریکا، واکنش تقابل­گرایانه را از جانب جمهوری اسلامی ایران برانگیخته است؛ اما این آمریکاستیزی از نوع غیر خشونت‌آمیز و برخاسته از اهداف انقلاب اسلامی به‌ویژه ظلم‌ستیزی در سطح منطقه­ای و جهانی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Definition of anti-Americanism, Reasons and forms in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Reza Abedi Gonabad 1
  • Fatemeh Daneshvar Mohammadzadegan 2
  • Fatemeh Miri Kolahkaj 3
1 PH.D in Cultural Policy-making, Imam Reza International University, in Mashhad, Central Khorasan, Iran Reza, Mashhad, Iran
2 PH.D Candidate in Political Sciences, Ferdosi University, Mashhad, Central Khorasan, Iran
3 MA in te International Ties, Ferdosi University, Mashhad, Central Khorasan, Iran
چکیده [English]

Long-standing anti-Americanism thinking Which was first revealed in opposition to American culture and civilization; And later in opposition to the policies of this country It did not have a specific geographical area And it has intensified in many countries. But anti-Americanism in the Islamic Republic of Iran had global reflection more than any other country. After the overthrow of the Pahlavi monarchy and the victory of the Islamic Revolution in Iran, Foreign relations between Iran and the United States changed from interaction to confrontation. The main question of the article is "Why was anti-Americanism formed in the Islamic Republic and how does this opposition take place?" In response, the authors sought to provide a comprehensive and transparent answer to these two questions while defining and analyzing anti-American genealogy using descriptive and analytical methods. Findings show that on the one hand, the conflict between worldview and ideology has caused a negative attitude and motivation towards American culture and civilization. On the other hand, the hostile actions of the United States have provoked a reaction from the Islamic Republic of Iran. But this anti-Americanism is nonviolent and rooted in the goals of the Islamic Revolution and means confronting oppression at the regional and global levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anti-Americanism
  • Islamic Republic of Iran
  • Ideology
  • Civilization

Smiley face

منابع

فارسی
آبراهامیان، یرواند (1392)، کودتا: 28 مرداد، سازمان سیا و ریشه­های روابط ایران و آمریکا، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
اختر شهر، علی (1388)، ارتباط ایران و آمریکا، تهران: کانون اندیشه جوانان.
الهی، همایون (1378)، خلیج فارس و مسائل آن، تهران: قومس.
امام جمعه­زاده، سید جواد و دیگران (1398)، «ایران فرهنگی: تعامل یا تقابل با هویت غرب»، مجله غرب‌شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره دوم، صص 37-15.
امیری، سروش (1397)،، «نسبت دگرگونی­های منطقه غرب آسیا با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شماره دوم، صص 120-95.
بخشی نیکو، محمدرضا (1393)، اقتدار فزاینده حزب‌الله لبنان و چالش کشورهای عربی، قم: انتشارات زمزم هدایت.
بویل، فرانسیس آنتونی (1390)، برهم زدن نظم جهانی: امپریالیسم آمریکا در خاورمیانه؛ پیش و پس از 11 سپتامبر، ترجمه کیانوش کیاکجوری و علی جعفری منفرد، انتشارات علمی و فرهنگی.
بهمن، شعیب (1391)، تمدن ایرانی اسلامی از افول تا احیا، تهران: انتشارات تیسا.
پناهی، محمدحسین (1391)، نظریه­های انقلاب: وقوع، فرآیند و پیامدها، تهران: انتشارات سمت.
تهامی، مجتبی و دیگران (1380)، سیاست آمریکا در قبال ایران طی دوران جنگ تحمیلی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
حاتمی، محمدرضا (1390)، «تحولات و ساختار منطقه خاورمیانه»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره 12، صص 203- 237.
حشمت­زاده، محمدباقر (1377)، «انقلاب اسلامی و جمهوریت»، در مجموعه مقالات همایش جمهوریت در انقلاب اسلامی، تهران: گروه انتشارات سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
حق­گو، جواد (1398)، «ظرفیت­های نرم­افزانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه ایران فرهنگی»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره 4، صص 196-173.
خامنه­ای، علی (1394)، بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم؛ قابل دسترس در:
دانشور محمدزادگان، فاطمه، (1391)، کاربست توازن­طلبی نرم در رویکرد اروپا نسبت به آمریکا پس از جنگ سرد؛ با مطالعه موردی سیاست خارجی و دفاعی اروپا و پرونده­ هسته­ای ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روابط بین­الملل، دانشگاه فردوسی.
دهقانی فیروزآبادی، جلال (1392)، سیاست خارجی جمهوری اسلا‌‌‌می ‌ایران، تهران: انتشارات سمت.
دهشیری، محمدرضا (1388)، بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین­الملل. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
رنجبر، مقصود (1382)، تهدیدات اسرائیل علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، اندیشه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 6، صص 252- 233.
رهدار، احمد (1386)، «انقلاب اسلامی، پایگاه گذار از سیطره گفتمانی غرب»، فصلنامه پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 8، صص 84-45.
ساداتی نژاد، سید مهدی و ترکارانی، افشین (1393)،«بررسی مناقشه انقلاب اسلامی و آمریکا در مباحث حقوق بشر بر اساس رهیافت رئالیسم و سازه­انگاری»، فصلنامه پژوهش­های انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 11، صص 69-51.
ستوده، محمد (1386)، تحولات نظام بین­الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم: بوستان کتاب.
سلیمی­بنی، صادق (1384)، ارمغان دموکراسی: جهت­گیری سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران 1382 1357 (2003- 1979)، قم: دفتر نشر معارف.
سیک، گری (1384)، همه­چیز فرو می­ریزد، ترجمه علی بختیاری، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عابدی گناباد، رضا (1396)، گفتمان جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه و چالش­های پیش­رو، رساله دوره دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی، مشهد، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع).
عابدی گناباد وآرمال طاهری، حجت (1397)، گفتمان جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا و شمال آفریقا، تهران: گروه آموزشی مدرس، سنجش و دانش. 
عابدی گناباد، رضا (1399)، لیبرال دموکراسی آمریکا از هژمونی تا افول، مشهد: طنین قلم.
عبداللهی­نژاد، محمد شمس‌الدین، متقی، ابراهیم، (1398)، «واکاوی اندیشه مقاومت جمهوری اسلامی ایران در برابر ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه رهیافت­ انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره 46، صص 3 تا 22
عزیزی بساطی، مجتبی (1391)، دیپلماسی عمومی آمریکا در خاورمیانه، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
غضنفری، کامران (1380)، آمریکا و براندازی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات کیا.
فتح، زیگرید، (1388)، آمریکاستیزی در جهان اسلام، ترجمه حسن سعیدکلاهی و احمد تقی­زاده، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قنبرلو، عبدالله (بهار 1387)، «اسرائیل و استمرار تنش میان ایران و آمریکا»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال یازدهم، شماره 39، صص 164- 135.
کاتزنشتاین، پیتر، وکیوهن، رابرت اُ (1395)، ضدیت با آمریکاگرایی در سیاست جهان، ترجمه حسن سعیدکلاهی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
کاردان، عباس (1390)، درآمدی بر استراتژی­های امنیت ملی ایالات متحده، در کتاب آمریکا (10) ویژه بررسی اسناد استراتژی امنیت ملی آمریکا پس از جنگ سرد، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر ایران.
کالاهان، پاتریک (1387)، منطق سیاست خارجی آمریکا: نظریه­های نقش جهانی آمریکا، ترجمه داود غرایاق زندی و دیگران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کالینیکوس، آلکس (1386)، مانیفست ضدسرمایه­داری، ترجمه­ی ناصر زرافشان، تهران: انتشارات آگاه.
کریمی­فرد، حسین (1394)، «بررسی و نقد سـیاست خارجـی اوباما»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین­المللی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، سال هفتم، شماره 25، صص 157- 184.
کریمی، ابوالفضل (1396)، «نقش جمهوری اسلامی ایران در هویت بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره دوم، شماره 20.
کشاورز شکری، عباس (1392)، «علل گسترش شیعه هراسی و راهکارهای مقابله با آن»، فصلنامه شیعه شناسی، سال یازدهم، شماره 44، صص 174-137.
کمپ، جفری (1387)، «ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران؛ گام­های بعدی مربوط به معضل هسته­ای»، در مجموعه مقالات ایران و مسئله هسته­ای، ترجمه شهرود انتخابی تهران: پژوهشگاه مطالعات راهبردی.
کیوان­حسینی، اصغر (1389)، «نظریه ضدآمریکاگرایی، روند تحول از ژورنالیسم تا نظریه علمی با تأکید بر ضدآمریکاگرایی اروپایی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، شماره 3، صص 127-156.
کیوان­حسینی، سید اصغر (1388)، لابی یهود و سیاست خارجی آمریکا (با تأکید بر تصویرسازی لابی یهود علیه ایران)، تهران: اندیشه­سازان نور.
کیوان­حسینی، سید اصغر و دانشورمحمدزادگان، فاطمه (1397)، تقابل­گرایی اروپا با آمریکا: از پیدایی آمریکا تا بعد از یازدهم سپتامبر، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
گارودی، روژه (1381)، آمریکاستیزی چرا؟، ترجمه جعفر یاره، تهران: انتشارات باشگاه اندیشه.
گازیوروسکی، مارک، ج، (1371)، سیاست خارجی آمریکا و شاه، ترجمه جمشید زنگنه، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
متقی، ابراهیم (1387)، بررسی الگو و فرایند تقابل­گرایی آمریکا علیه ایران در سال­های 2008-1979، راهبرد، شماره چهل و هفتم.
متقی، ابراهیم (1379)، «تأثیر تحریم­های اقتصادی آمریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال سوم، شماره 9، صص 63-44.
محمدی، حمزه (بهار 1385)، «درآمدی بر جنبش­های اجتماعی»، زریبار، سال 10، شماره 60، صص 30-11.
مرتضوی امامی، علی (1389)، «جنگ نرم، صورت و سیرت انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهش فرهنگی، سال دوازدهم، شماره دوازدهم، صص 125-157.
مطیع­فر، محمد (1389)، بررسی مقایسه­ای سیاست خارجی آمریکا در دوره کلینتون و بوش، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشکده حقوق، علوم سیاسی و زبان­های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.
مظاهری، محمدمهدی، (1398)، «نقش و جایگاه ایران در سیستم امنیتی خلیج فارس»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره اول، صص 109-87.
میرلوحی، هاشم (1380)، آمریکا بدون نقاب، تهران: انتشارات کیهان.
میری کلاه­کج، فاطمه و دانشورمحمدزادگان، فاطمه (1394)، «اخلاق­گریزی آمریکا و کشورهای غربی در پرونده هسته­ای ایران»، فصلنامه دیپلماسی دفاعی، سال چهارم، شماره 7، صص 174-157.
نصری، محسن (1391)، ایران دیروز، امروز، فردا؛ تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران، قم: دفتر نشر معارف.
نوازنی، بهرام (1383)، الگوهای رفتاری ایالات متحده آمریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی ایران (1380-1357)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
واعظی، حسن (1379)، ایران و آمریکا، تهران، انتشارات سروش.
هایزر، رابرت (1366)، مأموریت مخفی در تهران، ترجمه محمدحسین عادلی، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی.
یزدان­فام، محمود (1395)، «سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 13، شماره 14، صص 139-164.
 
لاتین
Asadzade, peyman, (2019), “Faith or Ideology? Religiosity, Political Islam, and Anti-Americanism in Iran”, Journal of Global Security Studies, Volume 4, Issue 4, October 2019, Pages 545–559, https://doi.org/10.1093/jogss/ogy038
Bennis, Phyllis,(2020), Sanctions in the era of pandemic, Al Jazeera Media Network: https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/sanctions-era-pandemic-
Ceaser.W.James,(2003), “A Genealogy Of Anti- Americanism”, public interest, No.152.
Hatlapa, Ruth; Markovits, Andrei (2010). "Obamamania and Anti-Americanism as Complementary Concepts in Contemporary German Discourse". German Politics and Society. 28 (1): 69–94.
Katzman,Kenneth (2015), Iran’s Foreign Policy, Specialist in Middle Eastern Affairs, Congressional Research Service.
Krause Christopher,(2010), “the sources of anti-americanism in iran: a historical and psychological analysis”, Valley Humanities Review.
Krastev,Ivan (2004), “The Anti-American Centtury?” Journal of Democracy, vol 15, No 2.
Moisesnaim, (2003), the perils of anti-americanism life, foreign policy.
Nephew,richard, (2017), The Art of Sanctions: A View from the Field, new York: Columbia university press (Center on Global Energy Policy).
Oconnor,Brendon, (2007), A Brief History Of Anti-Americanism:From Cultural Criticism To Terrorism, australian journal of American studies.
 
وبگاه‌ها
سالاری، مسعود، (1400)، «جنجال لغو فروش زیردریایی‌های اتمی؛ فرانسه: انتقام بگیرید»، یورونیوز، قابل دسترس از طریق لینک زیر:
https://per.euronews.com/23/09/2021/france-to-get-revenge-on-the-us-uk-australia-after-it-was-ditched-from-submarine-contract