تحلیل سیاست‌گذاری فرهنگی در حوزه زنان ایران در دوره پهلوی دوم با تمرکز بر اسناد لانه جاسوسی آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران.

2 استادیار گروه تاریخ و معارف انقلاب اسلامی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران.

چکیده

ورود دیدگاه‌های استعماری به ایران معاصر به منظور ایجاد تغییر در صورت و سیرت زندگی فردی و جمعی ایرانیان، یکی از مهمترین مسائل معاصر جامعه ایرانی است که توسط بازیگران متعددی از جمله ایالات متحده آمریکا دنبال شده است. اما از میان مخاطبین و موضوعات مختلف، مسأله زنان و تأثیرگذاری بر این قشر جامعه‌ساز بسیار اهمیت داشته است. لذا این مقاله در پی واکاوی ابعاد پنهان و آشکار مداخلات فرهنگی ایالات متحده در ایران عصر پهلوی دوم در حوزه زنان است که با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون و با تکیه بر چارچوب نظری سیاست‌گذاری عمومی، اسناد طبقه‌بندی‌شده سفارت سابق آمریکا در تهران را مورد بررسی قرار داده است. پرسش اصلی تحقیق حاضر آن است که: ایالات متحده چگونه از طریق سیاست‌گذاری فرهنگی در حوزه زنان تلاش داشته تا نقش و هویت زن ایرانی را بازتعریف کند و این تلاش‌ها چه بازتابی در اسناد لانه جاسوسی داشته است؟ نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری فرهنگی آمریکا در حوزه زنان ایرانی، عمدتاً در بستر زنان نخبه، نهادهای فرهنگی و آموزشی، رسانه و الگوهای رفتاری طراحی شده بود و تلاش داشت از طریق مهندسی اجتماعی به بازتعریف نقش زن ایرانی مطابق با الگوهای غربی بپردازد. این مداخلات گرچه در کوتاه مدت بر سبک زندگی و الگوهای فرهنگی برخی زنان تأثیر گذاشت، اما با واکنش و مقاومت‌های اجتماعی و مذهبی همراه شد و در نهایت به یکی از عوامل بی‌اعتمادی گسترده نسبت به آمریکا در سال‌های منتهی به انقلاب اسلامی تبدیل گردید. این مطالعه بر اهمیت فهم ابعاد فرهنگی، سیاست‌گذاری خارجی و نقش جامعه مدنی در واکنش به آن تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

"Analysis of Cultural Policy in the Domain of Iranian Women during the Pahlavi II Era with a Focus on the U.S. Embassy Espionage Documents"

نویسندگان [English]

  • mona malekpour 1
  • mahdi mousavinia 2
1 Master's degree in History of the Islamic Revolution, Imam Hussein University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of History and Islamic Revolution Education, Imam Hussein University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The introduction of colonial perspectives into contemporary Iran with the aim of altering the form and substance of individual and collective life among Iranians represents one of the most significant issues in modern Iranian society. This process has been pursued by various actors, including the United States. Among the many audiences and subjects targeted, the issue of women—and the effort to influence this socially formative group—has held particular importance.
This article seeks to explore the overt and covert dimensions of U.S. cultural interventions in Iran during the Pahlavi era, specifically in the domain of women. Employing thematic analysis and grounded in the theoretical framework of public policy, it examines declassified documents from the U.S. Embassy in Tehran.
The findings of the study indicate that U.S. cultural policymaking concerning Iranian women was primarily implemented through female elites, cultural and educational institutions, media, and behavioral models. These efforts aimed at redefining the role of Iranian women in line with Western paradigms through social engineering.
Although these interventions had short-term impacts on the lifestyles and cultural patterns of some women, they provoked significant social and religious resistance. Ultimately, they became one of the contributing factors to the widespread distrust toward the United States in the years leading up to the Islamic Revolution.
This study highlights the importance of understanding the cultural dimensions of foreign policymaking and the role of civil society in responding to it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Contemporary Iranian History
  • Women's Studies
  • Iran–U.S. Relations
  • U.S. Embassy Cables (Den of Espionage Documents)

Smiley face

اشتریان، کیومرث. (1402). نظریه‌های سیاست‌گذاری عمومی. تهران؛ نشر میزان
اشتریان، کیومرث. (1381). روش سیاست‌گذاری فرهنگی. تهران؛ نشر کتاب آشنا.
بیگدلو، رضا. (1397). جریان‌های فرهنگی ایران معاصر 1357-1340. تهران؛ سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ اسلامی.
بیگدلو، رضا. (1391). کشاکش دولت و نیروهای مذهبی در مورد قوانین و جایگاه زنان در دوره پهلوی دوم. پژوهش های تاریخی ایران و اسلام، 6 (11)، 17_34.
بیل، جیمز. (1371). شیر و عقاب روابط بدفرجام ایران و آمریکا. ترجمه فروزنده برلیان (جهانشاهی)، تهران؛ فاخته.
پهلوان، چنگیز. (1358). فرهنگ و برنامه‌ریزی. تهران؛ پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه ایران.
خاکی، غلامرضا. (1394). روش تحقیق در مدیریت(با رویکرد پیمایشی). تهران؛ انتشارات فوژان.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. (1386). اسناد لانه جاسوسی. جلد 1تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. (1386). اسناد لانه جاسوسی. جلد 2تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. (1386). اسناد لانه جاسوسی. جلد 6تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. (1386). اسناد لانه جاسوسی. جلد 7تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. (1386). اسناد لانه جاسوسی. جلد 8تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. (1386). اسناد لانه جاسوسی. جلد 10تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. (1386). اسناد لانه جاسوسی. جلد 11تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
سیاوشی، مهدی و حسین بیاتلو. (۱۳۹۷). استیلای تمدنی جهان غرب بر ایران و مصر. تهران؛ دانشگاه جامع امام حسین(ع).
طباطبایی، محمدحسن. (1380). نفوذ فراماسونری در مدیریت نهادهای فرهنگی ایران. تهران؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عظیمی کیا، عباس و رضا بیگدلو. (1397). تحلیل دیپلماسی عمومی آمریکا در ایران بر اساس اسناد سفارت آمریکا در تهران، گنجینه اسناد، 28 (111)، 63-32.
فتحی، کوروش و احمد رشیدپور. (1385). روابط فرهنگی ایران و ایالات متحده از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332. فصلنامه تاریخ روابط خارجی. ش29(3)، 197-235.
فراستخواه، مسعود. (1401). روش تحقیق در علوم اجتماعی با تاکید بر نظریه گراندد تئوری. تهران؛ نشرآگاه.
فوران، جان. (1401). تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی (مقاومت شکننده). ترجمه احمد تدین، تهران؛ موسسه خدمات فرهنگی رسا.
قزوینیان، جان. (1400). تاریخ روابط ایران و آمریکا. ترجمه سعید هدایت جو، علی فیض اللهی، تهران: نشر نیماژ.
کاوه پیشه، محمدکاظم و هدا میرزا. (1399). دیپلماسی فرهنگی و جایگاه آن در سیاست خارجی کشورها. فصلنامه دانشنامه علوم سیاسی1(1)،48-19.
ملک محمدی، حمیدرضا. (1394). مبانی و اصول سیاست‌گذاری عمومی. تهران: انتشارات سمت.
مهام، محمود. (1397). اصل چهار و تغییر اجتماعی در ایران (معرفی و نقد کتاب بررسی اهداف و عملکرد اصل چهار ترومن. فصلنامه پژوهش‌های روستایی، 9 (1)، 158-151.
نعمتی، نورالدین. (1394). روابط ایران و آمریکا در دوره پهلوی دوم. چاپ اول، تهران: نگاه معاصر.
هالیدی، فرد. (1385). ایران: دیکتاتوری و توسعه. ترجمه علی طلوعی و محسن یلفانی، تهران: علم.
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 18
شماره پیاپی 18- تابستان 1404
تیر 1404
صفحه 115-141
  • تاریخ دریافت: 03 خرداد 1404
  • تاریخ بازنگری: 23 تیر 1404
  • تاریخ پذیرش: 24 تیر 1404
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1404