نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد اقتصاد شهری و منطقه‌ای، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.
2 دکتری تخصصی اقتصاد نفت و گاز دانشگاه امام صادق (ع) و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران.
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The Persian Gulf region, due to its abundant energy resources and strategic geopolitical position, has consistently been a focal point for global powers, particularly the United States. Among the key factors influencing the global oil market and Iran’s oil production are U.S. oil production and exports, as well as the economic sanctions imposed on Iran. This study aims to examine the impact of U.S. sanctions and oil-related developments on Iran’s oil production. To this end, the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) econometric model was employed, using annual data for the period 1965 to 2023
The ARDL model results indicate that U.S. sanctions have had a significant negative impact on Iran’s oil production in the short term. However, these effects have diminished or been mitigated in the medium and long term through adaptive policies. Furthermore, the increase in U.S. oil production and exports has constrained Iran’s oil production by reducing its market share. Conversely, Iran’s oil exports have played a critical and positive role in boosting domestic production, indicating a strong dependency between the two variables. The findings of this research can assist policymakers in formulating strategies to strengthen the resilience of Iran’s oil industry and maintain the country’s position in the global energy market.
Keywords: Iran’s oil production, oil exports, U.S. sanctions, global oil market, ARDL model
کلیدواژه‌ها [English]
آذری، مصطفی و ابراهیمی، ایلناز. (1386). چشم‌انداز انرژی در خاورمیانه و امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران. تهران: موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، چاپ اول.
احمدی نسب، نعمت و شیرکوند، معصومه. (1394). استراتژی نفتی آمریکا در خلیج فارس و تأثیر آن بر منافع ملّی ایران در بخش نفت (1990-1979). تاریخ، 10(38)، 1-19.
اقبالی، علیرضا؛ حلافی، حمیدرضا و گسکری، ریحانه. (1382). صادرات نفت و رشد اقتصادی. تحقیقات اقتصادی، 38 (3)، 109-122.
امین‌زاده، الهام و خداپرست، یونس. (۱۳۹۱). نقد تحریم نفت ایران از طرف اتحادیه اروپا از منظر حقوق بین‌الملل. دیدگاه‌های حقوق قضایی، 13(60)، 15-36.
استیونس، پل. (۱۳۹۷). اقتصاد انرژی. ترجمه علی طاهری فرد، سید جعفر حسینی، جلال دهنوی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. (1404). حسابهای ملی ایران به تفکیک بخش‌های فعالیتی و نهادی اقتصاد برمبنای نظام (2008 SNA) طی دوره (1402-1390)، بازیابی شده از: https://cbi.ir/simplelist/4454.aspx
حسن‌زاده، حجت‌الله؛ حسینی، سیدمحمدحسین و صادقی، وحید. (۱۴۰۳). تأثیر سیاست‌گذاری انرژی ایالات متحده آمریکا بر امنیت انرژی ایران در خلیج‌فارس. مطالعات سیاسی، ۱۷ (۶۰).
حلیم زمهریر، ابوالفضل. (۱۳۹۰). تضاد منافع ایران و آمریکا در انرژی خلیج‌فارس. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
خداپرست، یونس؛ محمدی، تیمور و توکلیان، حسین. (۱۳۹۹). اثرات تکانه‌های عرضه و تقاضای نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 10(35)، 41-96.
رضوی، سیدعبدالله و صادقی شاهدانی، مهدی. (۱۳۹۸). تأثیر سیاست‌های انرژی آمریکا بر قیمت نفت خام. پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی. ۵ (3)، ۱۸۳-۲۱۱.
زارعی، بهادر و پیلتن، فرزاد. (۱۴۰۳). چرخش استراتژیک آمریکا از خلیج‌فارس به منطقه آسیا- پاسیفیک. سیاست، ۵۴(۱)، ۱۱۱-۱۳۱.
سلیمی، حسین. (1393). بررسی مقایسه‌ای استراتژی انرژی چین و ایالات متحده آمریکا و تأثیر آن بر جایگاه خلیج‌فارس. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 3(11)، 129–160.
صادقی، نرگس و موسوی نیک، سید هادی.(1395). بررسی تطبیقی روش‌های سنتی، بردار ویژه و حذف فرضی در سنجش بخش‌های کلیدی. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 21(69)، 173–208.
عباسی‌نژاد، حسین. (1392). اقتصاد سنجی کاربردی با نرم‌افزار ایویوز و ماکروفیت. چاپ نخست، نور علم.
قادری حاجت، مصطفی؛ حسینی، سیدمحمدحسین و حسینی، سیدمصطفی. (۱۴۰۲). سیاست‌های انرژی آمریکا و راهبردهای این کشور در منطقه خلیج‌فارس. کنفرانس ملی سیاست و امنیت منطقه‌ای.
کریمی بیرانوند، محمود. (1404). تحلیل استراتژی‌های اقتصاد انرژی رقبا و شرکای ایران در منطقه خلیج‌فارس و اثر آن بر اقتصاد ایران- با تأکید بر حوزه‌های نفت و گاز (پایان‌نامه دکتری). دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران.
کیایی، حسن و دیگران. (1396). شناسایی بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران بر اساس روش حذف فرضی و بررسی امکان تحقق درون‌زایی با توجه به این بخش‌ها. راهبرد اقتصادی، 6(20).
محمدی، تیمور. (۱۳۹۰). کاربرد نادرست مدل ARDL (مدل خودرگرسیونی و توزیع با وقفه). پژوهش‌های اقتصادی ایران، 16(47)، ۱۶۳-۱۸۳.
محمدی حسین، برات زاده امین. (1392). تأثیر شوک‌های حاصل از کاهش درآمد نفت بر مخارج دولت و نقدینگی در ایران. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 2(7)، 129-145
مصلی‌نژاد، عباس و دیگران. (1391). جایگاه چین در اقتصاد انرژی خلیج‌فارس با تمرکز بر جمهوری اسلامی ایران. علوم سیاسی، 8(29)، 173-207.
منظور، داوود و رجبی، سجاد. (1398). اثرگذاری متقابل شوک‌های جانب عرضه صنایع بالادستی، میان‌دستی و پایین‌دستی نفت و گاز در اقتصاد ایران. راهبرد اقتصادی، 7(26).
موحدیان عطار، رسول. (۱۳۸۶). چشم‌انداز خاورمیانه بزرگ: فراز و فرود دولت‌های ملی. تهران: وزارت امور خارجه، چاپ اول.
مؤمنی، مجیدرضا، حاجی‌صفر تهرانی، محمدرضا و همکاران. (۱۴۰۲). سیاست انرژی ایالات متحده در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ و تأثیر آن بر روابط عربستان و چین. مطالعات روابط بین‌الملل، ۱۰ (۳)، 80–102.
میرترابی، محمد تقی. (۱۳۹۴). نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
نوازنی، بهرام. (۱۳۸۳). الگوهای رفتاری ایالات متحده آمریکا در رویارویی با جمهوری اسلامی ایران از ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۰. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
ورهرامی، ویدا، فردوسیان، مهدی. (1400). کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد ایران در مواجهه با ورود نفت شیل آمریکا به بازار جهانی. پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 11(22)، 505-548.
Arksey, H., O’Malley, L. (2005). Scoping studies: towards a methodological framework. International Journal of Social Research Methodology, 8(1), 19–32.
Cordesman, Anthony. H. (1998). Geopolitics and Energy in the Middle East. Center for Strategic and International Studies.
EAI (U.S. Energy Information Administration). (2024). Short‑Term Energy Outlook: December 2024. Retrieved from https://www.eia.gov/outlooks/steo/archives/dec24.pdf
Energy Institute. (2024). Energy Institute Statistical Review of World Energy 2024. Retrieved from https://energyinst.org
(EAI American Enterprise Institute, 2025)
Fareed, G., Yaseen, Z., Ashraf, M.I. (2019). Oil Politics in the Middle East: Understanding the Genesis of Petrodollar Strategy
Ghoddusi, H., Moghaddam, H., Wirl, F. (2022). Going downstream–an economical option for oil and gas exporting countries? Energy Policy, (161), 112-487.
Hamilton, J.D. (2003). What is an oil shock? Journal of Econometrics, 113(2), 363–398
Johnson, R.B., Onwuegbuzie, A. J., & Turner, L. A. (2007). Toward a definition of mixed methods research. Journal of Mixed Methods Research, 1(2), 112–133.
Jirojwong, S., Johnson, M., Welch, A. (2014). Research methods in nursing and midwifery. Pathways to Evidence Based Practice.
Khurshid, A., Khan, K., Rauf, A., Cifuentes-Faura, J. (2024). Effect of geopolitical risk on resources prices in the global and Russian-Ukrainian context: A novel Bayesian structural model. Resources Policy, 88, 104-536.
Loft, P., Curtis, J., Ward, M. (2021). China and the US in the Middle East: Iran and the Arab Gulf. House of Commons Library. https://commonslibrary.parliament.uk/research-briefings/cbp-9612/
Mahmudlu, C., Shin, S.Y. (2022). Strategic cooperation of Iran at the regional level: enduring the US sanctions and reviving the oil and gas industry. International Journal of Development and Economic Policy, 8(2), 190-208.
Mottaghi, M. (2019). Futures of Iran’s oil and gas: scenarios by 2035. Petroleum Business Review, 3(4), 63-86.
Pesaran, H.M., Shin, Y., Smith, R.J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of long-run relationships (Working paper no. 9907). Cambridge,
Pesaran, M.H., Shin, Y. (1995). An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis.
Shayan, F., Harsij, H., Badulescu, D. (2024). Regional institutions’ contribution to energy market integration in the middle East. Energy Strategy Reviews, (51), 101266.
Stevens, P. (Ed.). (2000). the economics of energy (Vols. 1–2). Edward Elgar Publishing.
Tight, M. (2019). Documentary research in the social sciences. SAGE Publications Ltd.
Tashakkori, A., Creswell, J.W. (2007). The new era of mixed methods. Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 3–7.
U.S. Energy Information Administration. (2024). Annual Energy Outlook 2024. Retrieved from https://www.eia.gov
United Kingdom: Department of Applied Economics, University of Cambridge.
)