واکاوی نفوذ سیاسی- امنیتی آمریکا در ج.ا.ایران به‌مثابه پدیده‌ای آشوبناک و کوانتومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات منطقه‌ای

2 استادیار، دانشگاه جامع امام حسین (ع) تهران، ایران

3 استادیار، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش دو هدف عمده را دنبال کرده است؛ در قسمت اول، با بررسی نفوذ سیاسی- امنیتی آمریکا در سه نسل اول آن در جمهوری اسلامی ایران به این نتیجه رسیده که این سه نسل از نفوذ سیاسی- امنیتی به ترتیب تحت تأثیر رویکردهای واقع‌­گرایی، لیبرالیسم و سازه‌انگاری قرار داشته و حتی با وجود پیچیدگی روش‌­ها، در ساحت نیوتن و سیستم‌های ساده قرار می­‌گیرند. اما ظهور فیزیک کوانتوم و تأثیر آن بر علوم اجتماعی باعث شد در نسل چهارم یا کوانتوم، نفوذ سیاسی- امنیتی آمریکا در ج.ا.ایران، رویکرد لیبیرالیسمِ سازه‌انگارنه واقع‌گرا پیدا کند که ویژگی‌های غالب آن «اَبرجایگزیدگی»، «ناپابرجایی»، «آشوبناک و پیچیدگی سیستمی» و «کل­‌گرایی» است و خاصیت کوانتوم باعث شده در این الگو هرچیزی بستگی به هر چیز دیگر داشته باشد و شناخت آن را دچار معضل روش­‌شناختی دشواری کند. در قسمت دوم پژوهش نیز با استفاده از نظریه ذهن کوانتومی الکساندر ونت به نحوه شکل­دهی به ذهنیت نخبگان ایرانی در پذیرش برجام به‌عنوان مصداقی از نفوذ سیاسی- امنیتی آمریکا در ج.ا.ایران پرداخته شده است که تبعات سیاسی- امنیتی فراوانی تا امروز هنوز برای ایران داشته است. برای بررسی موضوع مورد مطالعه با اتخاذ رویکرد توصیفی- تحلیلی از روش مطالعه اسنادی استفاده شده و روش گردآوری اطلاعات و داده­‌های مورد نیاز نیز کتابخانه‌­ای بوده است. اسناد اصلی تحلیل در قسمت دوم تحقیق نیز نشریات آمریکایی در بازه زمانی مذاکرات هسته‌­ای تا امضای برجام بوده است.

کلیدواژه‌ها


افتخاری، اصغر و راجی، محمدهادی. (1401). تحلیل مفهوم قدرت در جامعه پیچیده پست‌مدرن. سیاست، 52(2)، 368-339.
جکسون، جان دیوید. (1398). الکترودینامیک کلاسیک. ترجمه محمد بهتاج لجبینی، و ابوتراب یغمایی بوده. انتشارات نیاز دانش.
حسینی شاهرودی, سیدمرتضی. (1388). بررسی و نقد دیدگاه فیزیک کوانتوم درباره اصل علّیت. آموزه های فلسفه اسلامی، 5(8)، 61-33.
حیدری، الهام (1399). بررسی تأثیر اتاق های فکر بر فرایند تصمیم‌گیری در سیاست خارجی امریکا بر اساس نظریه ذهن کوانتومی. رساله دکترا، گیلان: دانشگاه گیلان.
دال، رابرت. (1384). قدرت در دست کیست؟ ترجمه: بنیادفرهنگی‌پژوهشی‌غرب‌شناسی، تهران: نشر غرب شناسی.
راجی، محمد هادی. (1402). الگوی جنگ ترکیبی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران. رساله دکترا، تهران: دانشگاه امام­صادق علیه السلام.
رامین، فرح. (1391). نظریه کوانتوم و برهان نظم. فلسفه و کلام، 45(2)،
رحیمی، بهمن. (1399). طرح راهبردی مقابله با نفوذ آمریکا در جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر آراء مقام معظم رهبری (مدظله العالی). رساله دکتری، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
روحی، مهدی، فیروزکوهی، مهدی، کریم زاده، علی، حمزه پور، علی، برزنونی، محمدعلی، صفری، ابراهیم. (1401). چیستی نفوذ فکری ـ فرهنگی. آفاق امنیت، 15(54)، 197-227.
شاهسوندی، اسما. (1394). بنیان های نظری بازدارندگی منطقه ای در سیتسم های پیچیده و آشوب (مدل بازدارندگی منطقه ای خاورمیانه). پایان نامه کارشناسی ارشد، شیراز: دانشگاه شیراز
عرفانی، علی، (1402). طرح راهبردی مقابله با نفوذ علمی دشمن در جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
قاسمی، فرهاد. (1392). نظریه‌های روابط بین‌الملل: بنیان های نظری نظم و رژیم های بین المللی. تهران: نشر میزان
قاسمی، فرهاد. (1390). نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای. چاپ اول، تهران: نشر میزان
کراپر، واچ. (1387)، فیزیکدانان بزرگ. ترجمه محمدعلی جعفری، چاپ اول، تهران: نشر اختران
قاضی‌زاده، شهرام؛ کشیشیان سیرکی، گارینه و خداوردی، حسن. (1399). کاربرد نظریه کوانتوم در تحلیل جامعه مدنی در جمهوری اسلامی ایران. ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، 3(3)، 136-112.
گلشنی، مهدی. (1385). تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر. تهران: پزوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
محمدی نجم، سید حسین. (1385). جنگ شناختی بعد پنجم جنگ. تهران: مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی- موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع  دفاعی.
محمودی کیا, محمد. (1396). سیاست کوانتومی: کاربست نظریه کوانتوم در تحلیل پدیده‌های سیاست بین‌الملل. پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 7(26)، 197-221.
منصوری، علیرضا. (1395). مبانی فلسفی مکانیک کوانت، تهران: نشرنی.
مک ماهون، دیوید ام. (1400). نظریه ی میدان کوانتومی به زبان ساده. سمنان: نشر دانشگاه سمنان.
ونت، الکساندر. (1398). ذهن کوانتومی و علوم اجتماعی. تهران: نشر علم
نوروزی، پژمان. (1398). تحلیل ذهنیت های نخبگان ایرانی، انگلیسی و آمریکایی در سال های ملی شدن صنعت نفت. پایان نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه اصفهان.
Krauthammer, Charles. (2015). The worst agreement in U.S. diplomatic history: https://www.washingtonpost.com/opinions/the-worst-agreement-in-us-diplomatic history/2015/07/02/960e8cf2-20e8-11e5-aeb9-a411a84c9d55_story.html
Gearan. A & Warrick. J. (2013). World powers reach nuclear deal with Iran to freeze its nuclear program: https://www.washingtonpost.com/world/national-security/kerry-in-geneva-raising-hopes-for historic-nuclear-deal-with-iran/2013/11/23/53e7bfe6-5430-11e3-9fe0-fd2ca728e67c_story.html
Loveday.M & Naylor. H. (2015). Arab states fear nuclear deal will give Iran a bigger regional role: https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/arab-states-fear-dangerous-iranian-nuclear-deal-will-shake-up-region/2015/07/14/96d68ff3-7fce-4bf5-9170-6bcc9dfe46aa_story.html
Rezaian, J., Gearan, Anne. (2014). Why world powers agree to extend talks with Iran: https://www.washingtonpost.com/world/national-security/world-powers-look-set-to-extend-talks-with-iran/2014/07/18/967c967a-0ec4-11e4-8341-b8072b1e7348_story.html
Morello, Carol. (2014). On the verge of a breakthrough nuclear deal with Iran: https://www.washingtonpost.com/world/national-security/ongoing-iran-nuclear-talks-approach-make-or-break-point/2015/07/12/8efb3f3e-c669-49ed-97ee-4802f0515a7f_story.html
Morello, Carol. (2015). Iran talks continue into Tuesday: https://www.washingtonpost.com/world/national-security/deal-in-iran-talks-imminent/2015/07/13/88656cfe-0952-44bd-9fe5-b71e7844bf43_story
Ashford, E. (2014). Not-so-smart sanctions: the failure of western restrictions against Russia. Foreign Affairs, 95(1), 114-123.‏
Cohen, E., Edelman, E., Takeyh, R. (2014). Time to get tough on Tehran: Iran policy after the deal. Foreign Aff., 95, 64.‏
Sanger, D. E., Broad, W. J. (2015). Iran’s Nuclear Stockpile Grows, Complicating Negotiations. The New York Times, 1.‏
Sanger, D. E., Gordon, M. R., Baker, P. (2014). A nuclear deal for US and Iran slips away again. The New York Times, A1.‏
Sanger, D. E., Gordon, M. R. (2013). US and allies extend Iran nuclear talks by 7 months. The New York Times, November, 24.‏
Selby, D. (1999). Global Education: Towards a Quantum Model of Environmental Education. Canadian Journal of Environmental Education4, 125-141.