حقوق بین‌الملل مدرن در پرتو یکجانبه‌گرایی امریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

نویسنده مسئول: دکترای روابط‌ بین الملل،‌گروه روابط‌ بین الملل، دانشگاه‌علامه ‌طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

قدرت‌های بزرگ با توانمندی‌هایی مختلف، موقعیت ممتازی برای فعالیت در عرصه‌های گوناگون بین‌المللی دارند. یکی از این موارد نقشی است که در زمینه ایجاد قواعد حقوقی بین‌المللی دارند. در دوره مدرن که دوره زمانی بعد از 1945 را در بر می‌گیرد، قدرت‌های بزرگ با همکاری و رقابت خود علاوه بر توسعه حقوق بین‌الملل سنتی، در بسیاری از موارد به قواعد حقوقی جدیدی نیز شکل داده‌اند. علاوه بر همکاری و رقابت، یکجانبه‌گرایی قدرت‌های بزرگ نیز می‌تواند آثار زیادی بر حقوق بین‌الملل داشته باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی یکجانبه‌گرایی امریکا در عرصه روابط بین‌الملل و تأثیرات آن بر حقوق بین‌الملل است. بدین لحاظ سؤال این است یکجانبه‌گرایی آمریکا در عرصه روابط بین‌الملل چگونه حقوق بین‌الملل را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ در فرضیه می‌توان گفت با توجه به اینکه امریکا به عنوان هژمون، ظرفیت تأثیرگذاری بالایی بر عرصه روابط بین‌الملل دارد، در حوزه حقوق بین‌المللی نیز عملکرد یکجانبه‌گرایانه این کشور اگرچه می‌تواند در مواردی منجر به ایجاد عرف بین‌المللی شود، ولی در عمل موجبات ضعف و بحران کارکردی این حوزه را فراهم می‌کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عملکرد یکجانبه امریکا در مواردی مانند دفاع پیشدستانه، استفاده از پهپادها و استفاده از شکنجه برای گرفتن اقرار از متهمین تروریستی منجر به نادیده گرفتن قواعد عمومی و در نهایت تضعیف حقوق بین‌الملل می‌شود. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی یکجانبه‌گرایی امریکا در عرصه حقوق بین‌الملل را در سه حوزه ایجاد عرف بین‌المللی، پیامدهای فرامرزی حقوق داخلی و تفسیر قواعد حقوق بین‌المللی توسط این کشور مورد بررسی قرار داده است.

کلیدواژه‌ها


اشتری، مهدی، ابوئیه، فخرالدین، پورقصاب، علی. (1399). چالش‌های جامعه بین‌المللی در اقدامات یکجانبه‌گرایانه امریکا. مجله علوم سیاسی، شماره 14 (53)، 135-115.
ایزدی، علی. (1394). نگاهی تطبیقی به اجرای حقوق بین‌الملل در محاکم ملی. مطالعات حقوق عمومی، 45(3)، 529-497.
بلدسو، رابرت و بوسچک، بولسلاوی. (1375). فرهنگ حقوق بین‌الملل (ترجمه بهمن آقایی). تهران: کتابخانه گنج دانش.
بهزادی، حمید. (1364). اصول روابط بین‌الملل و سیاست خارجی. تهران: نشر دهخدا.
جلالی، رضا. (1388). چیستی و مصادیق نظریه ثبات هژمونیک. نشریه دانشنامه، 2(73)، 77-53.
جمشیدی، محمد. (1386). نظام‌های بین‌الملل تک قدرت محور: تک‌قطبی، هژمونی، امپراتوری. مطالعات راهبردی، 10(38)، 806-785.
حاجی‌زاده، محمود، نژندی منش، هیبت‌الله، زارعی، محمدحسین. (1396). جایگاه حاکمیت قانون در حقوق بین‌الملل. فصلنامه پژوهش‌حقوق عمومی، 18 )54(، ص 197-171.
حبیبی مجنده، محمد؛ حسینی آزاد، سید علی و رحیم خویی، الناز. (1393). نقد عملکرد ایالات متحده آمریکا در نقض مصونیت قضایی دولت‌ها در آیینه حقوق بین‌الملل و رأی 2012 دیوان بین‌المللی دادگستری. مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 51، 96-67.
حسینی، حمید. (1394). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. نشریه کار و جامعه، شماره 187، 69-55.
خبیری، کابک و دربندی، مارال. (1390). حقوق بین‌المللی و مسئله تروریسم. فصلنامه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، شماره 17، 178-152.
خلف رضایی، حسین. (1394). ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل برای دفاع اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در مقابل تحریم‌های آمریکا. آفاق امنیت، 8(29)، 135-115.
دهشیار، حسین. (1384). هابزی‌های لیبرال در سیاست خارجی آمریکا و ترویج دموکراسی در غرب آسیا. مطالعات غرب آسیا، 12(1)، 30-1.
رجائی، یدالله و جلیلی، محمود. (1389). مقدمه‌ای به مطالعات کمی در مدیریت. مطالعات کمی در مدیریت، 1(1)، 10-1.
رضائی، مسعود. (1395). شبیه‌سازی اقدام نظامی آمریکا علیه سوریه در چارچوب ملاحظات حقوق بین‌الملل. مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، 8(2)، 33-2.
رضوی، محمدحسن و زین‌العابدینی، فاطمه. (1397). اثر بازگشت تحریم‌های ثانویة آمریکا بر صنعت نفت و گاز ایران: فرصت‌ها و تهدیدها. مطالعات حقوق انرژی، 4(1)، 60-37.
زمانی، سید قاسم. (1385). جایگاه موازین بین‌المللی حقوق بشر در مبارزه با تروریسم. مجله پژوهش‌های حقوقی، شماره 8، 66-41.
زمانی، سید قاسم و برلیان، پویا. (1399). آمریکایی‌سازی حقوق بین‌الملل و چالش‌های فراروی جامعه بین‌المللی: ترور هدفمند سردار قاسم سلیمانی. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره 2، 122-91.
ساندرز، فیلیپ. (1388). دنیای بی‌قانون، آمریکا، قانون‌گذاری جهانی و قانون‌شکنی (ترجمه اصغر دستمالچی). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
طلائی، فرهاد و زرنگار، احسان. (1396). پویایی قواعد حقوق بین‌الملل و امکان‌سنجی استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین. مجلس و راهبرد، 24(91)، 68-32.
ظاهری، علیرضا. (1383). تحولات قاعده مصونیت دولت: تأثیر قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران و قانون مبارزه با تروریسم آمریکا. مجله حقوقی، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، شماره 30، 177-119.
قاسمی، غلامعلی و ستایش‌پور، محمد. (1399). کاربست پهپادها در پهنه فراسرزمینی از نگاه حقوق بین‌الملل. مطالعات بین‌المللی پلیس، 10(37)، 115-89.
ماستاندونو، مایکل. (1383). هژمونی ناقص و نظم امنیتی در آسیا- اقیانوسه؛ در تنها ابرقدرت، هژمونی آمریکا در قرن 21 (ترجمه عظیم فضلی پور). تهران: ابرار معاصر.
مشیرزاده، حمیرا و جعفری، هرمز. (1390). قدرت هژمون و دولت‌های انقلابی: مطالعه موردی آمریکا و جمهوری اسلامی ایران. روابط خارجی، 4(1)، 78- 47.
معین‌الدینی، جواد. (1386). طرح غرب آسیا بزرگ: الگوی نوسازی بومی و گسترش همگرایی منطقه‌ای. دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 7، 77-61.
ملک‌محمدی، حمیدرضا. (1380). درآمدی بر حقوق بین‌الملل. تهران: تیراژه.
موسی‌زاده، رضا. (1395). راهبرد نوین قانون‌گذاری در حقوق بین‌الملل با تأکید بر تحول مفهوم رضایت دولت‌ها: بررسى موردى توافق بین‌المللی 2015 پاریس. پژوهش‌هاى روابط بین‌الملل، 1(19)، 277-249.
نژندی‌منش، هیبت‌الله. (1386). دفاع مشروع در رویه دیوان بین‌الملل دادگستری: تداوم یا توسعه. مجموعه مقالات نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در تداوم و توسعه حقوق بین‌الملل، انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد.
هاتفی، مریم؛ پیشگاهی‌فرد، زهرا و عزتی، عزت‌الله. (1394). قانونی سازی تحریم‌های جامع ایران با محوریت طرح داماتو، کینگ و ایپک. فصلنامه جغرافیا، 14(48)، 145-130.
Anderson, Kenneth. (2009). Targeted Killing in U.S. Counterterrorism Strategy and Law. Available at: https://www.brookings.edu/wp-content.
Ayanoğlu, Harun Talha. (2013). Greater Middle East Project: Reality Or Conspiracy Theory. Istanbul University Faculty of Political Science, Avaliable at: https://www.researchgate.net.
Baker, Roozbeh. (2010). Customary International Law in the 21st Century: Old Challenges and New Debates. The European Journal of International Law, Vol. 21 No. 1, 173-204.
Brooks, Rosa. (2013). Drones and the International Rule of Law. Available at: https://scholarship.law.georgetown.edu.
Henson, Raymond Scott. (2005). Law and order in the international community: the impact of international law on interstate relations, MSc Thsis, Vanderbilt University, New Yourk, Avaliable at: https://ir.vanderbilt.edu/handle/1803/13707.
Hurley, Lawrence. (2016). U.S. top court rules Iran bank must pay 1983 bomb victims. Available at: https://www.reuters.com.
Ikejiaku, Brian. (2013). International Law is Western Made Global Law: The Perception of Third-World Category. Available at: https://www.researchgate.net/publication.
Kondoh, Hisahiro. (2019). Unilateralism Versus Multilateralism Emerging Countries and Emerging Multilateralisms. Avaliable at: https://www.unescap.org/sites.
Kovalev, I V & Voroshilova, A A & Karaseva, M. (2019). Analysis of the current situation and development trend of the international cargo UAVs market. Avaliable at: https://iopscience.iop.org.
Krisch, Nico. (2005). International law in times of hegemony: unequal power and the shaping of the international legal order. The European Journal of International Law, Vol. 16, No 3, 369-408.
Kronenbitter, Günther. (2019). Alliance System 1914. international encyclopedia of the first world war, Avaliable at: https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article.
Lei, XUE. (2006). A Changing International System and Development of international; law. Chinese yearbook of international law, available at: https://www.swp-berlin.org.
Maynes, Charles William. (1999). US unilateralism and its dangers. Review of International Studies, No. 25, 515-520.
Murphy, Sean. (2005). The Doctrine of Preemptive Self-Defense. Villanova Law Review, Vol. 50, No. 3, 698-747.
Oshiba, Ryo. (2015). International Regimes. Government and Politics, Vol. II, 1-4.
Ozkan, rsan & Cem Cetin, Hakan. (2016). The Realist and Liberal Positions on the Role ofInternational Organizations in Maintaining World Order. European Scientific Journal, Vol. 12, No. 17, 85-96.
Pickering, heath. (2014). Why Do States Mostly Obey International Law?. E-International Relations, Avaliable at: https://www.e-ir.info/2014/02/04.
Pollack, Mark A. (2016). Who supports international law, and why? The United States, the European Union, and the international legal order. International Journal of Constitutional Law, Vol. 13, No. 4, 873-900.
Ryan J. Vogel. (2010). Drone Warfare and the Law of Armed Conflict. Denver Journal of International Law and Policy, Vol. 39, 101-138.
Setty, Sudha. (2010). Comparative Perspectiv erspectives on Specializ es on Specialized Trials for T rials for Terrorism. Maine Law Review, Vol. 63, No. 1, 132-174.
Vlaun, mark. (2011). Dron wars: the legal framework for remote warfare. FAOA journal of international Affairs, Vol. 15, No. 3, 1-26.
Vlaun, mark. (2011). Dron wars: the legal framework for remote warfare. FAOA journal of international Affairs, Vol. 15, No. 3, 1-26.