بررسی وضعیت سلطه طلبی آمریکا بر فضای مجازی با تمرکز بر لایه خدمات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

دستیابی آمریکا به فناوری‌های نوین عرصه اطلاعات و ارتباطات که اینترنت نقطه عطفی برای آن‌ها محسوب می‌شود، منجر به پیدایی فضای زیست جدیدی با عنوان «فضای مجازی» شد. امروز با وجود زیست بیش از 4.6 میلیارد کاربر از سراسر جهان روی این فضا، به دلیل راهبردهای متولیان آمریکایی این فضا، پیچیدگی ساختاری اینترنت و حاکم نبودن قوانین محکم بین‌المللی در این عرصه، به یکه‌تازی آمریکا در مالکیت و سیاست‌گذاری‌های خرد و کلان فضای مجازی منجر شده است، آن‌چنان‌که از اینترنت، بهعنوان «شبکه ملی اطلاعات آمریکا» و عامل «استعمار دیجیتال» یاد می‌شود. نوشتار پیشرو، با اتخاذ روش‌های پژوهش کیفی «مطالعه اسنادی» و «مطالعه کتابخانهای» و با رویکردی توصیفی-تحلیلی، ضمن تبیین دقیق «فضای مجازی» در بستر تحلیل‌های مبتنی بر اقتصاد سیاسی رسانه‌ها، جایگاه آمریکا را در میان نهادهای مالک و صاحب قدرت و اثر در این فضا مشخص نموده و سپس با دنبال کردن چارچوب حکمرانی بر این فضا، نشان داده است که آمریکا به‌عنوان مالک اصلی فضای مجازی، به دنبال بهره‌گیری از آن برای بازگرداندن «مدیریت جهانی» خویش است. سپس در این میان، بر لایه «خدمات» فضای مجازی بهعنوان اثرگذارترین لایه تحت سلطه و تحریم آمریکا متمرکز شده و نشان می‌دهد که هر خدمت یا زیرخدمت مجازی که باعث توسعه بومی کشورها در فضای مجازی شود، مشمول تحریم آمریکا شده و یا خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


امینی، آرمین و امیری، مرضیه. (1393). تأثیر سایبر دیپلماسی در سیاست‌گذاری‌های امنیتی - راهبردی آمریکا (2013-2002). جغرافیایی سرزمین، 11(41)، 100-91.
تقی‌پور، رضا و اسماعیلی، علی. (1397). طراحی مدل مفهومی الگوی دفاع سایبری جمهوری اسلامی ایران. امنیت ملی، 8(30)، 202-181.
چامسکی، نوام. (1391). زوال آمریکا: دلایل و پیامدها (ترجمه مریم اسماعیلی‌فرد). فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، دوره 13، شماره 2، صص 150-139.
سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات. (25/06/1399). به کوشش مرکز ملی فضای مجازی، مصوب جلسه 66 شورای عالی فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران.
صیاد، محمدکاظم؛ بزرگمهر، علی؛ امینی، آرمین و طاهری، ابوالقاسم. (1399). تهدیدهای سایبری و اقدامات امنیتی در فضای مجازی؛ بررسی رویکردهای ایالات‌متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه امنیت ملی، 10(38)، 330-293.
قاضی‌زاده، علیرضا. (1391). فناوری و قدرت اطلاعاتی: از افزایش شناخت تا ارتقای توان کنترل. مطالعات راهبردی، 15(2 (مسلسل 56)، 166-141.
گیلپین، رابرت. (1378). ماهیـت اقتـصاد سیاسـی (ترجمـه محمـود تقـوی). اطلاعـات اقتصادی-سیاسی، شماره 144ـ143، 205-200.
محسنیان‌راد، مهدی. (1399). رسانه شناسی. تهران: انتشارات سمت.
معتمدنژاد، کاظم. (1392). اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی. تهران: انتشارات میراث قلم.
مک کوئیل، دنیس. (1388). درآمدی بر نظریه ارتباطات‌ جمعی‌ (ترجمه پرویـز اجلالـی). تهران: مرکز مطالعات رسانه.
ناظمی، مهدی و حاذق نیکرو، حامد. (1393). نظام مدیریت اینترنت و کارکردهای آن. فصلنامه مطالعات عملیات روانی، شماره 40، 114-76.
هرمان، ادوارد. (١٣٧١). اقتصاد سیاسی رسانه‌های‌ گروهـی (ترجمـه مجتبـی صــفوی). فـصلنامه رسانه، ١١(٣)، 35-26.
ایسنا. (17 شهریور 1400). واکنش به حذف آپارات و فیلیمو از گوگلپلی، پایگاه اینترنتی ایسنا به آدرس: https://b2n.ir/w52451
باشگاه خبرنگاران جوان. (15 اردیبهشت 1398). حذف اجباری هاتگرام و طلاگرام از گوشی‌های اندرویدی: گوگل به قوانین خودش هم پایبند نیست، پایگاه اینترنتی باشگاه خبرنگاران جوان به آدرس: https://b2n.ir/e58871
Atiya Alshmari, A., & Mousa aljanabi, H. (2021). Proposals for the Hegemony of US Cyber Strategy. Tikrit Journal for Political Science, (24), 3-37.
Bevir, Mark. (2010). Democratic governance. Princeton: Princeton University Press.
DeNardis, Laura. (2016). The Global War for Internet Governance. New York: Yale University Press.
Garnham, Nicholas. (1979). Contribution to a Political Economy of Mass Communication, Media Culture and Society, Vol. 1, No. 2, pp 123-146.
Gellman, Barton & Poitras, Laura. (2013). US Intelligence Mining Data from Nine U.S. Internet Companies in Broad Secret Program. The Washington Post.
Giga, Aleksandar, Graddy-Reed, Alexandra, Belz, Andrea, Richard J. Terrile & Fernando Zapatero. (2021). Helping the Little Guy: the impact of government awards on small technology firms. The Journal of Technology Transfer, vol. 47, 846–871.
Joint Terminology for Cyberspace Operations. (2010). The Vice Chairman of the Joint Chiefs of Staff. Washington, D.C. 20318-9999.
Lynn, Laurence. (2010). Governance, Public Administration Review (Foundations of Public Administration), 1-40.
Malcolm, Jeremy. (2008). Multi-Stakeholder Governance and the Internet Governance Forum. Atlanta: Terminus Press.
Rattray, Gregory J. (2001). Strategic Warfare in Cyberspace. USA: MIT Press.
Sawhney, Harmeet. (2002). International Communication. USA: SAGE.
The Cyber Warfare Lexicon. (5 January 2009). Version 1.7.6, Lexicon POC: USSTRATCOM.
The DOD Cyber Strategy. (2015). The Department of Defense Cyber Strategy. USA: Department of Defense, The Secretary of Defense, April 2015.
Zang, D. (2022). Revolt against the US Hegemony: Judicial Divergence in Cyberspace. Wis. Int'l LJ, 39, 1, pp 1-70.
About NSA: Mission, National Security Agency. Retrieved April 06, 2022.
Sanctions Programs and Country Information. (March 2021). Retrieved From: https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/sanctions-programs-and-country-information
US International Strategy for Cyberspace. (2011). Retrieved from: www.whitehouse.gov
Wikipedia (2020-02-14). ICANN.