تلاش برای هژمونی در راهبردهای نظامی- امنیتی ایالات متحدۀ آمریکا دورۀ ترامپ (تمرکز بر اسناد راهبردی 2017 تا 2020 میلادی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: استادیار، روابط بین‌الملل، دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی ، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

راهبرد نظامی ایالات‌ متحده پس از دوران جنگ سرد متناسب با خواست هژمونی و تحولات محیطی، به‌ویژه پس از حادثه 11 سپتامبر که نومحافظه‌کاران با طرح مفاهیم امنیت مطلق، پیشگیری و جنگ پیش‌دستانه در مبارزه با تروریسم در منطقه‌ی غرب آسیا راهبرد اساسی در پیش گرفتند، دچار تحولات متعددی شده است. پس از این، در رویکردهای امنیت ملی آمریکا، موضوع تمرکز بیشتر بر منطقۀ آسیا پاسیفیک مطرح شد و با هژمون­گرایی لیبرال در دوره اوباما بر چندجانبه­گرایی تأکید گردید. روی کار آمدن ترامپ علاوه بر رفتارهای نامتعارف با اعمال سیاست‌های دفعی این مسئله را که رویکرد کلان دولت آمریکا واجد چه ابعادی است، پدید آورد. با این تعاریف، پژوهش حاضر می‌کوشد تا از طریق بررسی اسناد راهبردی ایالات ‌متحده آمریکا در سال‌های 2017 تا 2020 میلادی به این پرسش پاسخ دهد که راهبرد نظامی-امنیتی آمریکا در دوره ترامپ جهت هژمونی‌جویی این کشور، واجد چه مؤلفه‌هایی در حوزه‌های اصول، هدف‌گذاری، تعریف تهدیدات و اقدامات اجرایی است. لذا هدف این تحقیق ترسیم چارچوب راهبرد نظامی-امنیتی آمریکا و معنادار ساخت رفتارهای این کشور در جهت تداوم هژمونی است. فرضیه پژوهش حاضر این است که راهبرد نظامی-امنیتی آمریکا در دوره ترامپ، همچنان به‌عنوان یک اصل ثابت در راستای تلاش این کشور جهت تحقق نظم هژمونیک در نظام بین‌الملل تعریف شده و از طریق احیا و بیشینه‌سازی قدرت کشور در شرایطی که بازگشت رقابت قدرت‌های بزرگ، تهدید اولویت‌دار آمریکا دانسته می‌شود، محقق خواهد شد. دفاع چندلایه، بازسازی قدرت نظامی، مداخله‌گری غیرمستقیم، تجارت امنیت و بازتوزیع هزینه‌های امنیت اصلی‌ترین سیاست‌های اجرایی جهت عینیت‌بخشی به این راهبرد نظامی­-امنیتی بوده است. نوع این تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد کیفی و روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


فارسی
ازغندی، علیرضا (1379)، روابط خارجی ایران از 1300 تا 1357، تهران: قومس.
امینیان، بهادر (1396)، «به‌کارگیری زور به‌عنوان ابزار سیاست خارجی امریکا، معضل فراروی ترامپ»، سیاست دفاعی، شماره 99، صص 222-191.
ایکنبری، جان (1382)، تنها ابرقدرت، هژمونی آمریکا در قرن 21، ترجمه: عظیم فضلی پور، تهران: ابرار معاصر.
آهویی، مهدی (1396)، «تحلیلی بر راهبرد اتحادهای آمریکا در خاورمیانه و گزینه‌های محتمل در قبال ایران»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره اول، شماره بیست و سوم، صص 77-43.
برژینسکی، زبیگنیو (1386)، انتخاب: سلطه یا رهبری، ترجمه: امیرحسین نوروزی، تهران: نشر نی.
برزگر، کیهان (1388)، «سیاست خارجی ایران از منظر رئالیسم تهاجمی و تدافعی»، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، شماره اول، صص 153-113.
بیلیس، جان و اسمیت، استیو (1388)، جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین، تهران: ابرار معاصر.
بوزان، باری (1389)، ایالات ‌متحده و قدرت‌های بزرگ، ترجمه: عبدالمجید حیدری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پرتو، امین (1397)، «راهبرد کلان آمریکا در دوره ترامپ: درس‌هایی برای ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 22، شماره 81، صص 222-213.
پوراحمدی، حسین (1387)، «اقتصاد سیاسی هژمونی چندجانبه‌گرا: سنتز مفهوم هژمونی در پارادایم‌های لیبرالیستی و ‌گرامشین» پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره سوم، شماره 2، صص 68-37.
پورقیومی، ایوب (1388)، «بررسی مفهوم هژمونی؛ با تأکید بر هژمون‌گرایی آمریکا»، سیاست دفاعی، سال 17، شماره 67.
پوستین چی، زهره (۱۳۹۰)، «دیالکتیک منازعه و کنترل منطقه‌ای آمریکا در آسیای جنوب غربی»، فصلنامه دیپلماسی صلح عادلانه، شماره چهارم.
تخشید، محمدرضا و اردشیر نوریان (1387)، «یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و تأثیر آن بر نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه‌ علوم سیاسی، سال یازدهم، شماره‌ اول، صص 140-111.
جانسون، چالمرز (1384)، مصائب امپراتوری، ترجمه عباس کاردان و حسن سعید کلاهی، تهران: ابرار معاصر.
جانفشان، سیدمهدی و محمد یزدان‌پناه (1392)، راهبرد نظامی امنیتی آمریکا از منطقه خاورمیانه به پاسیفیک و پیامدهای آن برای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست دفاعی، دوره 22، صص 284-257.
جمشیدی، محمد (1386)، «نظام‏های بین‌المللی تک‏ قدرت‏ محور: تک‌قطبی، هژمونی، امپراتوری»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 38، صص 806-785.
جمعی از پژوهشگران (1397)، «بودجه دفاعی آمریکا در سال 2020 ابعاد و ملاحظات تطبیقی»، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، گزارش راهبردی شماره 97-195.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1383)، ایران و خاورمیانه، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک.
حسنلو، خسرو (1388)، مروری بر مفاهیم جنگ، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
حسینی، سید محمد (1395)، «الگوی مداخلات سیاسی نظامی ایالات‌متحده آمریکا در خلیج‌فارس»، فصلنامه سیاست خارجی، سال سی، شماره 4، صص 41-7.
زارع، وجیهه (1390)، «بنیان‌های هویتی-فرهنگی رویارویی آمریکا با اسلام‌گرایی»، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 14، صص 90-69.
زهدی، یعقوب (1383)، «راهبرد دفاعی و سیر تحول آن در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 4.
زهرانی، (1390)، «ایدآلیسم واقع‌گرا: مبنای عمل دولت اوباما در خیزش‌های خاورمیانه»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره 4، صص 174-151.
کاردان، عباس (1390)، کتاب آمریکا: ویژه بررسی اسناد استراتژی امنیت ملی آمریکا پس از جنگ سرد، تهران: موسسه ابرار معاصر تهران.
کاردان، عباس (1397)، «ملاحظاتی درباره قانون بودجه دفاع ملی سال 2019 م ایالات‌متحده آمریکا»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گزارش تخصصی 16092.
کالاهان، پاتریک (1387)، منطق سیاست خارجی آمریکا: نظریه‌های نقش جهانی آمریکا، ترجمه داوود غرایاق زندی و محمود یزدان‌فام، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
کرمی، جهانگیر (1383)، «نظام بین‌المللی جدید: هژمونی، چندقطبی یا یک- چندقطبی»، فصلنامه سیاست دفاعی، سال دوازدهم، شماره، 4، صص 112-81.
کلانتری، فتح اله (1394)، «واکاوی راهبردهای نظامی امریکا در جنگ‌های حال و آینده»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال 13، شماره 51، صص 57-31.
سلیمان زاده، سعید، علی امیدی و سحر براتی (1397)، «راهبرد سیاست خارجی ترامپ: هیبرید نوانزواگرایی-واقع‌گرایی»، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره 8، شماره 28، صص 269-283.
عسکرخانی، ابومحمد (1383)، رژیم‌های بین‌المللی، تهران: میزان.
متقی، ابراهیم (1389)، بررسی سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پس از 11 سپتامبر (بر اساس رویکرد واقع‌گرایی تهاجمی)، تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره‌ چهارم، صص 26-1.
متقی، ابراهیم (1392)، «تحول رهیافت موازنه قدرت در نظم‌های منطقه‌ای: هویت گرایی در برابر ساختارگرایی»، فصلنامه راهبرد، شماره 67، صص 165-192.
مرادی، عبدالله (1398)، دیپلماسی اجبار و راهبرد فشار حداکثری آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
مشیرزاده، حمیرا (1386)، تحول مفاهیم در روابط بین‌الملل، تهران: سمت.
موسوی شفائی، مسعود و مهدی شاپوری (1394)، «آمریکا و نظام بین‏الملل: از نظم تک‌قطبی تا نظم فراقطبی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 18، شماره 68، صص 139-165.
ندیمی، رامین (1398)، «سند بازبینی دفاع موشکی ۲۰۱۹ آمریکا و تأثیر آن بر شرایط نظامی منطقه غرب آسیا»، فصلنامه امنیت بین‌الملل، پیاپی ۴ (فروردین ۱۳۹۸)، صص 41-30.
هانتینگتون، ساموئل (1378)، «آمریکا: ابرقدرت تنها (گذار از نظام تک‌قطبی-چندقطبی)»، ترجمه مجتبی امیری، اطلاعات سیاسی اقتصادی، دوره 13، شماره 9 و 10.
یزدان‌فام، محمود (1384)، «استراتژی دفاعی ایالات‌متحده آمریکا پس از 11 سپتامبر»، مطالعات راهبردی، دوره 8، شماره 28، صص 377-398.
یزدان‌فام، محمود (1395)، «سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات راهبردی، سال نوزدهم، شماره 4.
لاتین
Bergstin, C. Fred (2008), "A Partnership of Equals", foreign affairs.
Brooks, Stephen & William Wohlforth, (2001), "Power, Globalization and the End of the Cold War: Reevaluating a Landmark Case for Ideas", International Security, Vol. 25, No. 3, pp 5-53.
Defense Strategic Guidance (2012), "Sustaining U.S. Global Leadership: Priorities for 21st Century Defense", defense.gov.
DNI (2019). "Worldwide Threat Assessment of the U.S. Intelligence Community", Director of National Intelligence.
Eisenstadt, Michael (2018), "Regional Pushback, Nuclear Rollback: A Comprehensive Strategy for an Iran in Turmoil", The Washington Institute.
Friedman, George (2015), "The Middle Eastern Balance of Power Matures", Stratfor global intelligence, March 31, 2015.
Mason, Michael (2008), "Renewable Energy in the Middle East", Published in Cooperation with NATO Public Diplomacy Division.
MDR (2019), "Missile Defense Review", Office Of The Secertary Of Defense.
Mersheimer, J, & Walt S. (2016). "The Case for Offshore Balancing, A Superior U.S. Grand Strategy", Foreign Plicy, pp 70-83.
NPR (2018), "Nuclear Posture Review", Office Of The Secertary Of Defense.
NDS (2018). "Summary of the National Defense Strategy of The United States of America", Office Of The Secertary Of Defense.
NSFC (2018), "National Strategy For Counterterrorism of the United States of America", whitehouse.gov.
NSS (2017), "National Security Strategy of the United States of America", whitehouse.gov.
Lissner, Rebecca Friedman & Rapp-Hooper, Mira (2018), "The Day after Trump: American Strategy for a New International Order", The Washington Quarterly, vol 41, no1, pp 7-25.
Obama, Barak (2007), "speech to the Chicago Council on Global Affairs", April 23, 2007, http://my.barackobama.com/page/content/fpccga/
Prados, Alfred B (2003), "Saudi Arabia: current issues and U.S relations", congressional research service, September 15
Reich, Simon and Dombrowski, Peter (2018), "Does Donald Trump have a grand strategy?”, International Affairs, PP 93: 5.
Ryn, Claes G. (2003), America the Virtuous:The Crisis of Democracy and the Quest for Empire, New Brunswick: Transaction Publishers.
Saab, bilal & barry pavel (2015),"After Balance: Future US Defense Strategy and Force Posture in the Gulf", Atlantic Council.
Smith, S. & Hadfield, A. & Dunne, T. (2016), Foreign Policy: Theories, Actors, Oxford: Oxford University Press.
Trump (2017), "President Trump’s Speech to the Arab Islamic American Summit", whitehouse.gov, 9 February.
Vatanka, alex (2018), "iran's use of shi'i militant proxies", Middle East Institute.
Waltz, Kenneth (2008), Realism in International Politics, New York: Routledge.
Walt, Stephen M (2014), "The Bad Old Days Are Back", Foreign Policy, 2 May.
Walt, stephen (2019), "America isnot as Powerful as Think it is”, Foreign Policy.