لایه‌بندی اخراج آمریکا از خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: دانش‌آموخته دکتری مطالعات سیاسی، گرایش آینده‌پژوهی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله پس از تعریف مفهوم «اخراج» و تعیین مصادیق آن، به موضوع نحوۀ حضور آمریکا در منطقه خلیج فارس پرداخته می­شود. پس از خروج رسمی انگلستان از خلیج فارس در سال ۱۹۷۲ میلادی، ایالات متحده آمریکا به‌عنوان قدرت برتر در این منطقه حضور پیدا کرد. این حضور در ابعاد و سطوح مختلفی ظهور و بروز یافت و پس از جنگ تحمیلی رژیم صدام علیه جمهوری اسلامی ایران، در قالب حضور حداکثری ناوگان نظامی آمریکا در این پهنه آبی به اوج رسید. مقاله حاضر با طرح این بحث که در صورت تحقق موضوع اخراج آمریکا از خلیج فارس، نحوه و ماهیت این خروج بستگی تامی به نحوۀ حضور آمریکا در منطقه و به‌ویژه کشورهای حاشیه جنوبی آن خواهد داشت، تلاش می‌کند به این پرسش پاسخ دهد که اخراج آمریکا از منطقه خلیج فارس چه لایه‌ها و سطوحی را در بر خواهد گرفت. در پاسخ به این پرسش، لایه‌بندی سه­گانه حضور آمریکا در منطقه شامل حضور نظامی، هژمونی فرهنگی و حضور به‌مثابه پشتیبان نظام­های سیاسی منطقه موردبحث قرار خواهد گرفت و مشخص خواهد شد که اخراج آمریکا از منطقه تابعی از لایه­بندی سه­گانه فوق خواهد بود و هرگونه برنامه­ریزی برای بیرون راندن آمریکا از منطقه باید بر اساس سطوح سه­گانه فوق طراحی شود و به مرحله اجرا درآید.

کلیدواژه‌ها


فارسی
آدمی، علی و دیگران (1392)، «جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خاورمیانه ای آمریکا؛ با تأکید بر دوران اوباما»، جستارهای سیاسی معاصر، سال چهارم، شماره 1، صص 1-22.
امیدی، علی؛ امامی، اسماء (1398)، «تأثیر قدرت نرم ایالات متحده آمریکا بر افزایش نفوذ این کشور در عراق»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره نهم، شماره 34، صص 283- 251.
ایزدی، فؤاد؛ ماه‌پیشانیان، مهسا (1390)، «دیپلماسی عمومی آمریکا در خاورمیانه؛ تداوم یا تفاوت؟»، دوفصلنامه دین و ارتباطات، سال هجدهم، شماره 2، صص 67- 33.
باقری دولت آبادی، علی و دیگران (1398)، «فهم استراتژی دریایی دولت ترامپ در خلیج فارس: مشارکت یا واگذاری مسئولیت»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال سوم، شماره دهم، صص 90- 63.
حسینی، سیدمحمد (1395)، «الگوی مداخلات سیاسی-نظامی ایالات متحده در خلیج فارس»، فصلنامه سیاست خارجی، دوره 30- شماره 4، صص 41- 7.
دلالت، مراد (1399)، «استراتژی ژئوپلیتیکی آمریکا در خلیج فارس با تأکید بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات خلیج فارس، سال ششم، پیاپی 21، صص 47- 39.
دیوسالار، مجید؛ تلاوکی، مسعود کاوه (1392)، «هستی‌شناسی سیاست خارجی آمریکا در کشورهای اسلامی خلیج فارس و پیامدهای آن بر امنیت منطقه»، دوفصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال دوم، شماره 5 و 6، صص 92- 75.
ستوده، محمد؛ محمدی، ضیاء (1396)، «راهبرد آمریکا و نظم منطقه‌ای خاورمیانه: از هژمونی کلاسیک تا هژمونی ملایم»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 33، صص 175- 151.
ماه‌پیشانیان، مهسا (1390)، «دیپلماسی عمومی ابزار امپریالیسم فرهنگی آمریکا در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال اول، شماره 1، صص 160- 119.
مایل افشار، فرحناز و عزتی، عزت الله (1389)، «تحلیلی بر نقش قدرتهای مداخله گر در خلیج فارس و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره 7، شماره 26، صص 76- 53.
محسنی، علی و اسلامی، سعید (1399)، «واکاوی موانع گذار به دموکراسی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس»، پژوهش ملل، شماره 54، صص 54- 33.
نظری، علی‌اشرف؛ قنبری، لقمان (1393)، «دگرگونی ساختار اجتماعی و بحران حاکمیت در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 296، صص 23- 4.
وثوقی، سعید؛ محمدی، مصطفی (1391)، «قدرت نرم؛ ابزار فرهنگی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه و جنگ نرم با جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مهندسی فرهنگی، سال هفتم، شماره 70 و 69، صص 125- 102.
یوسفی میانجی، عبدالرضا و دیگران (1399)، «مؤلفه های سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، دوره 16، شماره 51، صص 197- 173.
لاتین
Aghamohammadi, Zahra;  omidi, ali (2018). “The Prospect of the United States and Saudi Arabia Relations In light of Khashoggi Murder”, Volume 2, Issue 4.
Al-Rawi, Ahmed, (2019). US Public Diplomacy in the Middle East & the Digital Outreach Team, Place Branding & Public Diplomacy, Place Branding and Public Diplomacy, No. 16, 18- 24.
Blanche, E (2005). “Regional briefing Gulf States:Wind of chang”. James Defense Weekly”, 1- 14.
Cooley, John (2006). U.S Presence in Persian Gulf: a History, https:// abcnews. com/ International / Story / ?Id=81402&page=1.
Cordesman, A; AL-Rodhan, k (2007). “Gulf military forces in an era of asymmetric ears”. Washington, D. C, Praeger Security International.
Darvishi, Farhad; Jalilvand, Ameneh (2010). “Impacts of U.S. Military Presence in theArabic Countries of Persian Gulf Security Shield or Reduce of Legitimacy”, Geopolitics Quarterly, Volume: 6, No 4, 168- 180.
Dogantekin, Vakkas (2020).  Iran surrounded by dozens of US bases as tension grows, Anadolu Agency, available at: https://www.aa.com.tr.
Fahmi, Shahira (2012). “Mediated public diplomacy: Satellite TV news in the Arab world andperception effects”, International Communication Gazette, Research Gate.
Mortazavi, Gholamreza & others (2017). “Foreign Policy, Soft Power of Iran and USA in the Middle East”, International Journal of Scientific Study, Vol 5, Issue 5, 34- 53.
Ozbey, Fethi (2019), the Problematic nature of Saudi- US Relations, ANADOLU AGENCY, Available at: https://www.aa.com.tr/en/analysis/analysis-the-problematic-nature-of-saudi-us-relations/152396.
Kalantari, Behrooz (2018). “A Comparative analysis of Recent U.S. Policies in the Middle East: Obama vs. Trump”, Madrid Journal of Behavioral and Social Sciences, Volume 2, Issue 1, 41- 46.
Rugh, Willam (2005), the Softpower of U.S Public Diplomacy in the Middle East, Prager, Illustrated edition.
Zenko, Micah (2018), US Military Policy in the Middle East, Chatham House, 1- 34.
 
|||